2 października - Parafia św. Mikołaja w Bydgoszczy-Fordonie - wydarzenia 2021 r.

Po kilku godzinach aresztu, wszyscy zatrzymani pod eskortą żołnierzy Wehrmachtu zostali wyprowadzeni na fordoński rynek i ustawieni w rzędzie obok bramy głównej, pod murem kościoła. Wcześniej wojska Selbstschutzu przypędziły na to miejsce miejscową ludność. Ksiądz An­toni Henryk Szuman szedł na rozstrzelanie dumny i z podniesioną głową. Przed ścianą świątyni pelpliński Sługa Boży udzielił współofiarom pociechy i absolucji, a oprawcom rozgrzeszenia. Między godziną 16:00 a 17:00 pluton egzekucyjny wykonał wyrok bez przesłuchania oraz sądu. W momencie, kiedy dowódca, Polizeimeister Sejde, wydawał komendę rozstrzelania, ks. Szuman wzniósł okrzyk: „Niech żyje Chrystus Król! niech żyje Polska!" Mieli go słyszeć wszyscy znajdujący się na rynku Polacy. Następnie dowódca plutonu podszedł do każdej ofiary po kolei, strzelając na dobitkę każdemu powalonemu w kark. Dopiero pod wieczór podjechała platforma zaprzężona w konie, na którą załadowano ciała rozstrzelanych. Następnie przewieziono je pod płot cmentarza przy dzisiejszej ulicy Cechowej (dawniej Cmentarnej). Ze względu na wydany przez Niemców zakaz wjazdu wozu na miejsce pochówku przez główną bramę, ciała przerzucano przez płot i pochowano we wspólnej mogile. Ślady krwi, które pozostały na fordońskim rynku w miejscu, w którym upadło ciało ks. Szumana, były trudne do usunięcia. Miejsce to polewano wodą, zasypywano piaskiem, a nawet wapnem. Jednak po każdym deszczu kolor plam się intensyfikował. Niemcy, których fakt ten nieustannie drażnił postanowili wymienić zakrwawione płyty chodnikowe oraz część kamieni z bruku. Stąd miejsce to stało się przestrzenią zakiełko­wania miejscowej legendy.

Dopiero po zakończeniu wojny, 29.04.1947 r. ekshumowano ciała pomordowanych pod fordońskim kościołem. W czasie identyfikacji zwłok, ciało ks. Szumana zostało rozpoznane po sutannie i komży. Dnia 4.05.1947 r. ciała w trumnach wprowadzono do kościoła, a następnego dnia odprawiono nabożeństwo, po którym złożono je we wspólnym grobie na cmentarzu farnym. Mieszkańcy Starogardu Gdańskiego wraz z duchowieństwem i Feliksem Gumińskim na czele, podjęli bardzo szybkie działania, aby ciało swojego przedwojennego proboszcza, zgodnie z jego wolą, sprowadzić z powrotem do tego miasta. Już 21.05.1947 r., 26 kapłanów i ok. 7 tysięcy mieszkańców Starogardu Gdańskiego pochowało ks. Antoniego Henryka Szumana na miejscowym cmentarzu, gdzie spoczywa do dzisiaj, a jego grób otoczony jest szczególną opieką.

Bogaty życiorys ks. Szumana pokazuje, że jego osobista świętość, życiowa postawa społecznika, gotowego oddać wszystko dla ratowania drugiego człowieka nie wzięła się znikąd, ale że została zbudowana na wierności wartościom i ideałom wyniesionym z domu rodzinnego.